Is het nieuwe pensioenstelsel beter? Nieuwe Mythes

Er worden in de (sociale) media en in de politiek hevige discussies gevoerd over het nieuwe pensioenstelsel en die discussies zijn soms heel emotioneel. Wij proberen een eerlijke en transparante vergelijking te maken.

1. Een beter pensioenresultaat

Voorstanders van het nieuwe stelsel vertellen het verhaal dat het nieuwe stelsel tot een beter pensioenresultaat leidt, met name door een grotere kans op indexatie. En daarvoor worden uitgebreide berekeningen gemaakt om dat aan te tonen.

Wij zijn van mening dat dit een onzinnige discussie is. Als je € 100 premie in het nieuwe pensioenstelsel stopt, waarom zou dat dan een hoger pensioen opleveren dan € 100 premie in het huidige pensioenstelsel? Een nieuw pensioenstelsel is geen wonderbaarlijke machine die ineens meer pensioen oplevert voor hetzelfde geld.

De “truc” die gebruikt wordt door voorstanders van het nieuwe pensioenstelsel is dat zij veronderstellen dat pensioenfondsen in het nieuwe pensioenstelsel meer beleggingsrisico’s gaan nemen en dat die hogere risico’s altijd en zeker een hoger rendement zullen opleveren. Met meer beleggingsrisico’s kun je inderdaad potentieel een hoger pensioenresultaat bereiken, maar er is tegelijkertijd ook een grotere onzekerheid over dat pensioenresultaat. Het pensioenresultaat kan bij hogere risico’s namelijk ook lager uitkomen.

Het nieuwe pensioenstelsel kan niet claimen dat het altijd een beter pensioenresultaat zal opleveren. Waarschijnlijk is het pensioenresultaat min of meer hetzelfde.

2. Grotere kans op indexatie

Het nieuwe pensioenstelsel (lees: het nemen van meer beleggingsrisico) geeft een grotere kans op indexatie, volgens de voorstanders. In tijden van hoge inflatie is dat natuurlijk geweldig! Als het waar is tenminste.

Die grotere kans op indexatie door het nemen van meer beleggingsrisico is alweer een veronderstelling die niet bewezen kan worden. Ook hier geldt dat je prachtige berekeningen kunt maken waar een hoge indexatie uitkomt. Echter die berekeningen zijn gebaseerd op de veronderstelling dat meer risico altijd meer rendement oplevert én dat beleggingen meer waard worden als de inflatie stijgt.

Over die relatie tussen rendement en hoger risico hebben we het al eerder gehad: zo gemakkelijk werkt het niet. De relatie tussen inflatie en een hoger rendement is een optimistische veronderstelling die in de praktijk niet werkt. Hoge inflatie betekent niet dat aandelenkoersen automatisch zullen stijgen. Dat was in het verleden niet zo en op dit moment ook niet. Hoge inflatie is slecht voor de consumenten, voor bedrijven en voor de economie. Waarom zouden de aandelenkoersen dan gaan stijgen?

Een en ander betekent dat er nu verwachtingen worden gewekt bij deelnemers over hun pensioen in het nieuwe stelsel die waarschijnlijk niet waar kunnen worden gemaakt. Pensioenen in het nieuwe stelsel zijn meer rechtstreeks afhankelijk van de ontwikkeling van de financiële markten. Financiële markten doen het heel goed bij lage inflatie en dus krijg je waarschijnlijk mooie pensioenverhogingen als de inflatie laag is. Hoge inflatie kan heel slecht zijn voor consumenten en bedrijven en dus kan het gebeuren dat bij hoge inflatie jouw pensioen niet omhoog maar juist omlaag gaat.

3. Het nieuwe pensioenstelsel is roof van de deelnemers

Dit is een heel emotioneel punt dat met groot enthousiasme wordt geponeerd door maatschappelijke (ouderen) organisaties en sommige politieke partijen.

Laten we eens nuchter kijken wat roof betekent. Roof of beroofd worden betekent dat er iets van waarde van jou wordt afgenomen. Na een beroving ben je dus armer, je bent iets kwijt dat waarde had.

Bij de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel worden de huidige uitkeringsrechten van deelnemers omgezet naar persoonlijke pensioenkapitalen (dat heet “invaren”). De waarde van het vermogen van een pensioenfonds voor en na het invaren blijft hetzelfde. Er “lekt” geen geld weg, en er verdwijnt niets. Als er sprake van roof zou zijn dan betekent dat dat je veronderstelt dat jouw recht op een uitkering vandaag meer waard is dan het pensioenkapitaal dat nu in jouw pensioenfonds zit. En helaas is dat niet zo. Pensioenfondsen zijn een gesloten collectief voor rekening en risico van de gezamenlijke deelnemers. Werkgevers hebben geen verplichtingen om bij te storten.

Dat uitkeringsrecht van jou is dus beperkt tot het vermogen dat in jouw pensioenfonds aanwezig is. Heeft jouw pensioenfonds onvoldoende vermogen dan gaat in het huidige stelsel jouw uitkering omlaag. Er zijn in het huidige stelsel niet meer garanties dan in het nieuwe stelsel en je raakt met het invaren dus niets kwijt. Er is geen sprake van roof.